.png){kind=logo}
Мақалада 2015 жылы Қазақстан Республикасында 550 жылдық мерейтойы кеңінен аталып өткен Қазақ хандығының құрылуының жаңа аспектілеріне қатысты мәселелер қарастырылған. XV ғасырдың ортасында оңтүстік-шығыс Қазақстанда, Жетісуда қазақ хандығы ретінде тарихқа енген жаңа саяси бірлестіктің құрылуымен байланысты маңызды этносаяси процестер орын алды. Бұл оқиға Қазақстанның кейінгі бүкіл этносаяси тарихын айқындап, қазақ халқының ұлт болып бірігуіне, этникалық территорияны жобалауға, қазақ халқының рухани және материалдық мәдениетінің дамуына ықпал етті.
Ұлдары Орду-Ежен мен Шибан мұрагерлері арасында өрбіген Шыңғыс-ханның үлкен ұлы Жошы ханның ұрпақтары арасындағы күшейген әулетаралық күрес шибанидтердің Керей мен Жәнібектің өз субъектілерімен батыс Моголстанға қоныс аударуына әкелді. Оларға “қазақтар”, яғни “қоныс аударған”, “бөлініп кеткен” деген этнонимді ұстанды. Қазақстан тарихындағы осы кезеңге арналған негізгі жазба дереккөз — Мұхаммед Хайдар Дулатидің “Тарих-и Рашиди”, фарси тілінің ортаазиялық диалектісінде жазылған қолжазбасы.
Мақалада Қазақ хандығы жарияланған Жетісу өңіріндегі аудан тарихының кейбір мәселелері қарастырылған. Әңгіме Алматы облысының Жамбыл ауданында орналасқан Қозыбасы аймағының орнын анықтаған белгілі қазақ археологы Кепал Ақышевтің ғылыми зерттеулері туралы болып отыр.
Керей мен Жәнібек сұлтандары мен Өзбек ұлысының ханы Әбілқайыр арасындағы әскери қақтығыстар нәтижесінде ұлыс аумағы Қазақ хандығының құрамына кірді. Керей ханның ұлы Бұрын Дық ханның тұсында Сырдария қалалары хандықтың құрамына кірді. Жәнібектің ұлы Қасым хан өз субъектілерінің қатарына Дештиқыпшақ көшпелі өзбек тайпалары өкілдерінің көбін кіргізді. Қасым ханның тұсында қазақтардың саны миллионға жуық адамды құрап, хандық өз шыңына жетіп, шегіне
Мемлекеттер қазіргі Қазақстанның шекарасына дейін дерлік кеңейді. Қазақ хандығы Ноғай астанасы Сарай-Шықтың Ташкентке қарсы әскери жорықтарын бастап, Ноғай Ордасын Астрахан хандығына кері итермелеуде. Дәл Қасым ханның билігі кезінде Қазақ хандығы қазіргі Еуразияда даңқ пен саяси ықпалға ие болды. Қазақ хандығымен дипломатиялық қарым-қатынас орнатқан алғашқы мемлекеттердің бірі Ресей мемлекеті болды. Қазақ хандығы Батыс Еуропада жаңа саяси субъект ретінде белгілі болды.